8-9 marca 1994: Sławomir Sikora i Artur Bryliński dokonują brutalnego zabójstwa Grzegorza G. i jego ochroniarza Mariusza K. Morderstwo jest wynikiem desperacji – Grzegorz G. przez kilka miesięcy prześladował i zastraszał mężczyzn, żądając zwrotu fikcyjnego długu.
Listopad 1997: Wyrokiem sądu I instancji mężczyźni zostają skazani na 25 lat więzienia (ich wspólnik w zbrodni – Tomasz K. – na 12 lat więzienia; odtąd jego sprawa toczy się osobno). Sędzia uzasadnia wyrok: „Oprócz instytucji takich jak policja, prokuratura czy też sąd są jeszcze telefony zaufania” [Bieniek 2004]. Komentując proces specjalista od prawa karnego, prof. Lech Falandysz, stwierdza: „Gdybym znalazł się w ich sytuacji, postąpiłbym tak samo. Moim zdaniem w sensie etycznym możemy tu mówić o przekroczeniu obrony koniecznej, a nie o morderstwie z premedytacją” [Bieniek 2004]. Opinia ta była jednak wyjątkiem, jeśli chodzi o komentarze publicystyczne: „[…] z początku media nie stały po stronie sprawców” [Witkowski, Przybyszewski 2023].
Listopad 1997: przebywających w więzieniu skazanych odwiedzają Krzysztof Krauze i Jerzy Morawski (autor opublikowanego w czasopiśmie „Życie” głośnego reportażu poświęconego sprawie), aby nagrać rozmowę, która „dla Brylińskiego i Sikory stała się pierwszą okazją «spowiedzi», zmniejszenia ciężaru winy przez podzielenie się nim z innym, a dla obu filmowców punktem wyjścia do przygotowywanego dzieła” [Lubelski 2007].
Maj 1999: Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymuje wyrok 25 lat pozbawienia wolności dla Sikory i Brylińskiego.
Październik 1999: na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni odbywa się przedpremierowy pokaz filmu Dług w reżyserii Krzysztofa Krauzego – fabuła oparta jest na historii Sikory i Brylińskiego. Dzieło zostaje nagrodzone Złotymi Lwami dla najlepszego filmu oraz nagrodą dziennikarzy.
19 listopada 1999: oficjalna premiera filmu Dług.
Po premierze: film zdobywa uznanie krytyki i publiczności; wywołuje społeczne poruszenie i publiczną debatę, której głównym tematem jest etyczność czynu bohaterów. Jednym z przejawiających się wątków jest kwestia ewentualnego ułaskawienia osób będących pierwowzorami bohaterów. Powstaje kilka inicjatyw oraz stron internetowych zbierających podpisy pod petycją społeczną o zastosowanie prawa łaski wobec Sikory i Brylińskiego.
Kwiecień 2000: Dług otrzymuje Orła – nagrodę Polskiej Akademii Filmowej – za najlepszy film roku. Oprócz tego triumfuje w czterech ważnych kategoriach: reżyseria, scenariusz, główna rola męska i drugoplanowa rola męska.
2002: Po specjalnej projekcji Długu Krzysztof Krauze mówi: „Nadal jestem przejęty losami tych chłopców. Ja się z nimi zżyłem, robiąc ten film. I uważam, że oni swoją drogę przez karę już przeszli. Wiem, że prezydent Aleksander Kwaśniewski dwa razy oglądał Dług. I był poruszony. Ale nie odważył się skazanych ułaskawić, bo było to tuż przed kolejnymi, prezydenckimi wyborami” [Bieniek 2004; LK 2022].
Maj 2004: ukazuje się książka Sławomira Sikory Mój dług. Sikora po raz drugi zwraca się do prezydenta z wnioskiem o ułaskawienie.
5 grudnia 2005: Sławomir Sikora zostaje ułaskawiony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.
16 grudnia 2010: Artur Bryliński zostaje ułaskawiony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego. Ułaskawienie skazanego zapowiadał kilka lat wcześniej prezydent Lech Kaczyński, jednak wycofał się z tego zamiaru po uzyskaniu opinii prawnych (pozytywna opinia prokuratury, dwie negatywne opinie sądów) [Kołtunowicz 2010].
Komentarze
W encyklopedycznym przewodniku Autorzy kina polskiego Tadeusz Lubelski pisał, że „Rzadko się zdarza, by jakikolwiek film tak mocno przenikał się z rzeczywistą historią o której opowiadał, a w tym wypadku nawet – decydująco wpłynął na jej dalszy ciąg” [Lubelski 2007]. Joanna Kos-Krauze, żona i współpracowniczka reżysera, komentowała to w 2006 roku słowami: „Człowiek w więzieniu odsiaduje tak naprawdę kilka wyroków. Jeden wydaje sąd, drugi otoczenie, a trzeci – on sam na siebie. Dług te dwa nieformalne wyroki złagodził. Nie wyszli na wolność jako mordercy, ale ludzie, których dramat został zrozumiany – przynajmniej przez niektórych” [Lubelski 2007]. Autorzy książki Podcastex. Polskie milenium rozdział poświęcony Długowi zatytułowali Jaki wpływ może wywrzeć film – w tekście pisali: „Reżyser nie ukrywał, że – wstrząśnięty losem sprawców i wysokością kary, którą otrzymali – chciał stanąć po ich stronie. I Dług był publicznym głosem poparcia dla ich ułaskawienia. Żeby widzowi łatwiej było empatyzować z filmowymi odpowiednikami Sikory i Brylińskiego, scenariusz pominął na przykład zeznania tego drugiego” [Witkowski, Przybyszewski 2023]. Na kłopotliwość tendencyjnej konstrukcji filmu wskazywał Igor Stokfiszewski: „Problem w tym, że artysta uczynił wiele, by zamazać etyczną jednoznaczność czynu Brylińskiego poprzez zastąpienie perspektywy pryzmatem moralności czy moralizatorstwa” [Stokfiszewski 2010]. Według krytyka Dług wskazał drogę, jak dokonać radykalizacji postaw źle pojętego szacunku do życia [Stokfiszewski 2010].
