Maj 2006: kamienica przy ulicy Nabielaka 9 w Warszawie decyzją pełniącego funkcję prezydenta miasta stołecznego przechodzi na własność spadkobierców dawnych właścicieli. Ich pełnomocnik jednostronnie rozwiązuje umowę najmu kwaterunkowego i po raz pierwszy podnosi czynsz lokatorom.
Październik 2007: w Krajowym Rejestrze Sądowym zostaje zarejestrowane Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów. Wśród jego założycieli znajduje się Jolanta Brzeska, broniąca prawa do mieszkania w kamienicy przy Nabielaka 9.
2007-2011: Jolanta Brzeska kilkukrotnie otrzymuje podwyżkę czynszu (suma przekracza jej emeryturę), a następnie nakaz eksmisji z powodu niepłacenia czynszu. Pełnomocnik właścicieli kilkukrotnie próbuje zająć jej mieszkanie. Brzeska udziela się aktywistycznie: uczestniczy w protestach związanych z realizacją wyroków eksmisyjnych, usiłuje prowadzić aktywny dialog z miejskimi politykami, naświetlając sytuację osób skazanych na eksmisje w wyniku reprywatyzacji, służy zdobytą wiedzą prawną osobom w podobnej sytuacji.
1 marca 2011: Brzeska wychodzi z domu i znika; tego samego dnia spacerowicz znajduje spalone zwłoki kobiety w Lesie Kabackim w Warszawie.
Po zniknięciu: córka Brzeskiej zgłasza zaginięcie; policja łączy sprawę z niezidentyfikowanymi zwłokami i przeprowadza badania DNA.
15 kwietnia 2011: wyniki badań potwierdzają, że jest to ciało Brzeskiej. Prokuratura oświadcza: “Formalnie śledztwo dotyczy nieumyślnego spowodowania śmierci, ale badamy wszystkie możliwe wersje: od samobójstwa do nawet zabójstwa” [Machajski 2011]. Wkrótce potem informuje, że przy zwłokach nie znaleziono śladów wskazujących na udział osób trzecich.
Luty 2013: ujawniona zostaje ekspertyza biegłych wykluczająca hipotezę samobójstwa. Prokuratura przyznaje, że w śledztwie rozważano motyw porachunków właścicieli kamienic z mieszkańcami lokali oraz że prawdopodobnie Brzeska została zamordowana:
Wiele poszlak wskazuje, iż do śmierci J. Brzeskiej przyczyniły się osoby trzecie, lecz mimo istniejących wątpliwości, część ujawnionych okoliczności nie pozwala także kategorycznie odrzucić wersji z zamachem samobójczym, aczkolwiek wydaje się to mało prawdopodobne.
Tym niemniej, wobec tych wszystkich wątpliwości uznać należy, iż więcej okoliczności wskazuje na to, że doszło do popełniania zbrodni stypizowanej w art. 148 § 1 kk, tj. pozbawienia J. Brzeskiej życia [Informacja dot. zakończenia śledztwa].
8 kwietnia 2013: śledztwo w sprawie pozbawienia życia Jolanty Brzeskiej zostaje umorzone:
W związku z wyczerpaniem się inicjatywy dowodowej i po przeprowadzeniu wszelkich możliwych czynności, na aktualnym etapie postępowania, podjęto decyzję o umorzeniu śledztwa wobec niewykrycia sprawców czynu zabronionego. Sprawa ta jednak nadal będzie w zainteresowaniu Prokuratury i organów ścigania [Informacja dot. zakończenia śledztwa].
19 sierpnia 2016: minister sprawiedliwości i prokurator generalny Zbigniew Ziobro zapowiada wznowienie śledztwa w sprawie zabójstwa Brzeskiej oraz postępowanie wobec prokuratorów prowadzących śledztwo na pierwszym etapie z powodu „rażących braków i zaniechań” [Frątczak 2021].
9 września 2016: śledztwo w sprawie śmierci Jolanty Brzeskiej zostaje podjęte na nowo – prowadzi je prokuratura w Gdańsku [Prokuratura Krajowa 2016].
Lipiec 2021: prokurator Piotr Myszkowiec umarza postępowanie w sprawie niedopełnienia obowiązków przez organy ścigania, które zajmowały się sprawą Brzeskiej. Śledztwo w sprawie śmierci Brzeskiej trwa.
Koniec marca – początek maja 2024: Śledztwo w sprawie śmierci Jolanty Brzeskiej zostaje przedłużone do 30 września 2024 roku. Rzecznik prokuratury oświadcza: „Może to być końcowy termin tego postępowania” [Kurek 2024].
Reakcje twórców kultury
Jolanta Brzeska stała się symbolem sprzeciwu wobec reprywatyzacji i ikoną walki o prawa lokatorów. Poszczególne etapy śledztwa w sprawie zabójstwa wywołują liczne reakcje twórców kultury.
2013: Szczepan Kopyt publikuje wiersz Kto zabił Jolantę Brzeską?
kiedy przyjdą podpalić dom
z orłem na czapce i hasłem won
to wpadnie trochę osób
bo były dobre z wosuzapalą fajki na schodach i
klamkę z daleka pozdrowią psy
co nie napisze gazeta
o tym zawyje poetasą w ojczyźnie rachunki krzywd
i bagażniki pojemne w mit
stempelki zdobią monity
pozdrówki od elitykto zabił jolantę brzeską
kto spalił jolantę brzeską
gdzie jest policja i
kościół naród i demokracjakto zabił jolantę brzeską
kto spalił jolantę brzeską
czyj jest interes w tym
czyje jest prawo i telewizor
Maj 2013: premiera klipu duetu Kopyt/Kowalski do wiersza Kto zabił Jolantę Brzeską?.
Październik 2015: w ramach festiwalu Warszawa W Budowie Rafał Jakubowicz tworzy relief Musicie coś zrobić.
Wrzesień 2016: premiera utworu Pablopavo Ta piosenka jest o różnych rzeczach.
To jest piosenka o różnych rzeczach
To jest piosenka o mięsie w lodówce
O telefonie i kluczach na stole
To jest piosenka o słuchowych aparatach
To jest piosenka o Powsinie i Kabatach
To jest piosenka o Marku Kossakowskim
Który skupuje roszczenia do budynków
To jest piosenka o tym jak się meldował
W mieszkaniu obcych ludzi piłując zamki
To jest piosenka o władzach Polski
To jest piosenka o władzach Warszawy
To jest piosenka o siedmiokrotnych czynszach
O odcinaniu prądu i gazu
To jest piosenka o polskiej policji
Która uznała że w życiu tak bywa
To jest piosenka o prokuraturze
Która porusza ustami jak ryba
To jest piosenka o oleju napędowym
Który się pali i spala serce
To jest piosenka o stopionych włosach
To jest piosenka patrząca na mordercę
To jest piosenka o płonącej kobiecie
To jest piosenka o człowieku spalonym
To jest piosenka o snach spokojnych
Skurwysynów wycierających salony
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
To jest piosenka o Jolancie Brzeskiej
2017: powstaje dramat Magdaleny Miecznickiej Spalenie Joanny, który zostaje zrealizowany jako spektakl w ramach cyklu Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych „Teatroteka”.
Październik 2019: premiera słuchowiska radiowego na podstawie dramatu Spalenie Joanny.
Wrzesień 2021: w czasie Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni odbywa się premiera filmu Lokatorka (reż. Michał Otłowski); jury przyznaje nagrodę za tytułową rolę Sławomirze Łozińskiej.
Maj 2024: premiera komiksu Beaty Pytko Mord na dzielni (wyd. Kultura Gniewu), w której pod postacią Pani Wall przedstawiona zostaje Brzeska.
